Thesis-analyse / Jeroen Op de Beeck

In z’n eigen woorden beschreef Jeroen het onderwerp van het onderzoek en ontwerp als een product dat een meerwaarde kan betekenen op gebied van afvalverwerking, meer specifiek gericht op groente-,fruit-,tuin-afval in de stedelijke omgeving.

In mijn ogen is hij niet ambitieus genoeg geweest in de aanpak van eht project. Het doel was om een afvalverwerker te ontwikkelen, maar waar het eigenlijk omgaat is het veranderen van het huidige gedrag van de burger. Het maatschappelijk draagvlak werd doorheen het onderzoek en ontwerp eerder gebruikt om het systeem in leven te houden, dan om mensen aan te sporen om hun GFT-afval te composteren

Het uitgangsprincipe bij de start van het onderzoek was het bieden van de mogelijkheid tot composteren in een stedelijke omgeving aan de burger. Hij is niet vertrokken vanuit de gebruiker met een probleem, maar vanuit de maatschappij met een ecologisch probleem.

De analyse bestond uit voornamelijk uit deskresearch en bevraging van experten. Hoewel Jeroen in het begin van het onderzoek gebruikersinterviews heeft afgelegd om meer te weten over  hun gedrag, houding en gewoontes van afvalverwerking, heeft hij volgens mij te weinig oog gehad voor de eindgebruiker.  Het probleem met interviews is dat mensen liegen over hun houding omdat ze zichzelf als burger en mens op deze planeet beter willen portretteren dan wie ze zijn.  Daarnaast zijn ze niet altijd bewust van hun eigen gedrag omdat we onszelf zien zoals we ons willen zien. Een verslag over hoe de afvalverwerking van GFT door verschillende burgers nu gebeurt, zou zeker een meerwaarde zijn geweest. Natuurlijk is het vanuit mijn positie gemakkelijk om dit te zeggen. Vind maar eens mensen die toestaan om hun ecologisch – of gebrek daaraan- gedrag  te besturen.

Jeroen had een brede kijk op sorteren in een stedelijke omgeving. Hij onderzocht de moeilijkheden van het thuiscomposteren, de uitdagingen van het sorteren in een stedelijke omgeving en onderzocht naar wat de succesfactoren zijn bij bestaande systemen. De analyse was op dat vlak voldoende breed en diep, maar hij slaagt er niet in om die bevindingen mee te nemen in z’n ontwerp. Zo besluit hij in zijn analyse dat vrijwilligers een knelpunt zijn en één van de grote succesfactoren zijn bij het slagen van het project, maar vreemd genoeg rept hij vervolgens geen woord meer over de vrijwilligers. 

Hij besluit tenslotte om z’n product te plaatsen in een bestaande dienst: de sorteerstraat. Wat ik mis is een analyse van de sterktes en de zwaktes van dit systeem. Misschien kon hij eens kijken hoe het gebruik vandaag verloopt en wat er misloopt en hoe hij de interactie in zijn ontwerp zou kunnen verbeteren.

Doorheen het onderzoek en ontwerp lag de nadruk vooral op het technische aspect van de installatie. Hij benadert het proces van composteren op een zeer grondige manier zodat hij perfect weet wat er nodig is om een composteringsinstallatie te ontwerpen. In mijn ogen ligt daar de sterkte van het ontwerp. De grondigheid zette zich voort tijdens het ontwerp waarbij er d.m.v. deskresearch gekozen werd voor de optimale bouwstenen voor de installatie. Er is bij wijze van spreken geen bout of moer die hij niet heeft onderzocht. Bij elke deel van het systeemontwerp en conceptontwerp was er een duidelijk overzicht wat de verschillende opties waren. Voor elke optie werden de positieve en negtieve punten belicht, evenals de impact op het totale ontwerp. Het ontwerpproces was duidelijk en gemakkelijk om te volgen.
Naast een grote aandacht voor de technische kant van de zaak, werden zaken zoals milieuvergunningen patenten ook niet uit het oog verloren.

Jeroen had een protoype gemaakt van z'n ontwerp en testen uitgevoerd om de twee grootste vraagtekens in het ontwerp weg te werken. Het prototype werd op schaal gemaakt en het uitstootprincipe en de starthoek van de compost werden getesten en vastgelegd.

De gebruiksscenario’s zijn vaag geschetst en de handelingen zijn enkel verwoord in acties. De voorwaarden om die handelingen te kunnen uitvoeren of de implicaties op het ontwerp zijn niet benadrukt. Het woord ‘interactie’ is maar vijf keer te vinden in de hele thesis. Het menselijke aspect van het ontwerp was beperkt tot de ergonomie. De ergonomie zelf werd gesimuleerd en geverifieerd d.m.v. een 3D-programma.Op zich is daar niets mis mee voor de algemene maten, maar voor bepaalde handelingen waarvoor gebukt zou moeten worden is het altijd eens interessant om dat zelf eens na te gaan. Daarbij stond het menselijke aspect vooral belicht in het teken van een optimaal proces te waarborgen, niet om een optimale interactie met de gebruiker te ontwerpen.

Wat zeer sterk aanwezig is doorheen het project is zijn besef dat hij bezig is met een afvalsysteem en alle gevolgen dat erbij gepaard gaan. Citaten zoals ‘afval trekt afval aan’ zijn daar een voorbeeld van. Een ander voorbeeld is dat toen hij  besloot dat het product in de straat zal worden geplaatst, hij de implicaties en de gevolgen op het product als straatmeubilair gaat verwoorden. 

Wat ik heel intrigerend vond, was dat hij naar een themadag is geweest. Op Stadslab 2050 won hij de prijs van het meest beloftevolle idee. Maar nog belangrijker was dat hij er mensen heeft ontmoet die hem later konden bijstaan in hun expertise en kennis.

Hoewel de kosten en opbrengsten van compost en het proces werden onderzocht in de analyse, was er doorheen het proces minder oog voor de economische haalbaarheid. In het dossier is er een hoofdstuk waarin het economische aspect van de zaak wordt belicht, maar het deel komt na de finale renders van het product dus het lijkt alsof het op het einde nog snel is bijgevoegd.  De marktanalyse werd uitgevoerd als terugkoppeling, niet als analyserende methode.

Wat ik jammer vind aan het dossier is dat ik er een eindbeeld ontbreekt van het product in de context. Eigenlijk is het ontbreken van sterk visueel materiaal een trend die doorheen het hele dossier voordoet. De schetsen zouden beter kunnen en de foto's die hij trok van de verschillende locaties waar de installatie eventueel zou kunnen worden geplaatst, zijn precies getrokken op de meest grijze en triestigste dag van het jaar. 

Maar over het algemeen denk ik als groentje dat het harde werk van Jeroen z'n vruchten heeft afgeworpen in een sterk technisch ontwerp en dat het resultaat in de bloemetjes mag gezet worden. Met dit flauw GFT-grapje eindig ik mijn analyse van de thesis van Jeroen Op de Beeck.